Quản lý dự án xây dựng : PHÂN TÍCH KINH TẾ LỰA CHỌN DỰ ÁN ĐẦU TƯ

3.4 PHÂN TÍCH KINH TẾ LỰA CHỌN DỰ ÁN ĐẦU TƯ
Dự án phải có tính hợp lý kinh tế dù cho công trình có đặc tính gì và có kích thước bao nhiêu. Có hai phương pháp phân tích kinh tế phổ biến phụ thuộc vào điều kiện bên chủ đầu tư là doanh nghiệp nhà nước hay tư nhân. Đối với công trình tư nhân và các công nghiệp sản xuất, kinh doanh có thể đánh giá và phân tích DA theo mức độ thu hồi đồng vốn đầu tư. Đối với công trình do nhà nước quản lý, tính hợp lý của các công trình công cộng thường được đánh giá bằng tỉ số lợi ích / chi phí.

Với các DA tư nhân, có 3 phương pháp đánh giá mức độ thu hồi đồng vốn đầu tư của DA: mức hoàn vốn, thời gian bù vốn và suất thu lợi. Các phương pháp phân tích đều sử dụng công thức xác định giá trị tương đương theo thời gian của tiền tệ. Có nhiều giáo trình và tài liệu đã xuất bản mô tả hình thức hình thành và sử dụng những biểu thức bày để phân tích kinh tế. Để thuận tiện, từng biểu thức một sẽ được nêu ra như sau:

    Gọi: P = giá trị hiện tại;
            F = giá trị tương lai;
       A = một chuỗi các giá trị bằng nhau đặt ở cuối các thời đoạn và kéo dài trong một số thời đoạn;
       i = lãi suất hàng năm; n = số thời đoạn phân tích (năm).
Dòng tiền tệ đơn
Dòng tiền tệ phân bố đều
Hệ số ở bên phải của các biểu thức trên đây trình bày theo dạng tóm tắt các giá trị được mô tả như sau: P (F/P , i, n), nghĩa là tìm giá trị tương lai F từ giá trị hiện tại đã biết P với mức lãi suất i trong khoảng thời gian phân tích n.

Thông thường một bài toán phân tich kinh tế là quá trình tìm một hay nhiều ẩn. Ví dụ, bài toán tìm mức hoàn vốn là tìm A, tìm thời gian bù vốn là tìm n, tìm suất thu lợi là tìm i. Khi có dòng tiền tệ nhiều thành phần hay khi xét đến thuế suất, cần phép phân tích phức tạp hơn với nhiều biểu thức được sử dụng.
Phương pháp tìm mức hoàn vốn là tính ra tổng số tiền hàng năm, A, phải thu được trong khoảng thời gian phân tích, n, để thu hồi lại vốn đầu tư ban đầu, P. Phương pháp này được trình bày trong ví dụ 3.3. Đôi khi cần phải xem xét đến những yếu tố khác, ví dụ như thuế suất, nguồn thu không điều hòa, thanh lý thiết bị sau khi hết thời gian sử dụng. Phương pháp xét thời gian thu hồi vốn tính toán khoảng thời gian theo năm, n, mà DA phải hoạt động để đạt được suất thu lợi, i, với một khoảng đầu tư, P, và khoảng thu nhập hàng năm, A. Phương pháp này được minh họa trong ví dụ 3.4. Phương pháp suất thu lợi là phương pháp tính toán mức lãi suất, i, sao cho tương đương mức đầu tư ban đầu, P, với lãi ròng hàng năm như được mô tả trong ví dụ 3.5. Dùng phương pháp thử dần trong ví dụ này bởi vì lợi nhuận hàng năm không đều. Tất cả ví dụ là những minh họa đơn giản của các phương pháp cần dùng để phân tích kinh tế cho DA đầu tư.

Điều lưu ý là chủ nhiệm DA và những người cộng sự phải biết rằng phương pháp phân tích kinh tế mô tả trên đây được chủ đầu tư sử dụng để phê duyệt kinh phí đầu tư dự trù ban đầu thì phương pháp phân tích tình hình kinh tế DA do chủ đầu tư thực hiện vượt quá kinh phí đầu tư dự trù ban đầu thì phương pháp phân tích tính kinh tế DA do chủ đầu tư thực hiện không còn tác dụng nữa.

Một phương pháp phân tích kinh tế DA đầu tư cho công trình công cộng là tính toán tỉ số lợi ịc/ chi phí.Nếu như tỉ số bằng 1, thì lợi ích và chi phí như nhau. Điều này thể hiện tính hợp lý tối thiểu cho một khoản chi phí đầu tư. Bước đầu tiên là xác định lợi ích của DA đem đến.Điều này ngược lại với việc xem xét mức lợi nhuận là bước đầu tiên trong khi đánh giá một DA doanh nghiệp tư nhân. Bước thứ hai là phân tích chi phí đầu tư cho DA do nhà nước bỏ ra. Khi xem xét một DA công trình công cộng, câu hỏi đặt ra là: liệu công trình có đem đến những phsuc lợi kinh tế, xã hội, môi trường,… đáp ứng được yêu cầu của số đông nhân dân. Do lợi ích không phải lúc nào cuảng quy được thành tiền nên đôi khi khó đánh giá được mức độ lợi ích của DA.

Nhiều cơ quan nhà nước có một loạt các DA chờ được duyệt nhưng chưa có nguồn tài chính. Quyết định phê duyệt DA có thể dựa vào tổng số tiền được cấp trong năm tài chính chứ không phải dựa vào kết quả phân tích kinh tế DA đầu tư.

Xem toàn bộ sách Quản lý dự án xây dựng của tác giả Đỗ Thị Xuân Lan : xem ngay