Đôi nét về kiến trúc MỸ

Một đóng góp rõ ràng của nước Mỹ cho ngành kiến trúc là những tòa nhà chọc trời, với đường nét mạnh mẽ và dày dạn của mình đã khiến chúng trở thành biểu tượng của sức mạnh tư bản. Được tạo nên nhờ những kỹ thuật xây dựng mới và việc phát minh ra thang máy, tòa nhà chọc trời đầu tiên xuất hiện ở Chicago vào năm 1884.

Trong những tòa tháp đẹp nhất buổi ban đầu có nhiều tòa được thiết kế bởi Louis Sullivan (1856-1924), kiến trúc sư hiện đại vĩ đại đầu tiên của Mỹ. Sinh viên tài năng nhất của ông là Frank Lloyd Wright (1869-1959), người đã dành phần lớn sự nghiệp của mình thiết kế những dinh thự tư nhân với đồ nội thất thích hợp và sử dụng nhiều không gian mở. Tuy nhiên, một trong những tòa nhà nổi tiếng nhất của ông lại là một tòa nhà công cộng: đó là Bảo tàng Guggenheim ở Thành phố New York.

Những kiến trúc sư châu Âu di cư tới Hoa Kỳ trước Chiến tranh Thế giới Thứ hai đã phát động cái mà sau này trở thành phong trào nổi trội trong kiến trúc, đó là Phong cách Quốc tế. Có lẽ người có ảnh hưởng lớn nhất trong số những người nhập cư này là Ludwig Mies van der Rohe (1886-1969) và Walter Gropius (1883-1969), cả hai đều là cựu giám đốc của trường thiết kế nổi tiếng Bauhaus ở nước Đức. Dựa trên các dạng hình học, những công trình theo phong cách của họ vừa được ngợi ca là những tượng đài của đời sống doanh nghiệp ở Mỹ lại vừa bị chê trách là những “chiếc hộp bằng kính”. Để đối lại, những kiến trúc sư trẻ hơn ở Mỹ như Michael Graves (1945- ) đã loại bỏ cái vẻ chân phương hình hộp để thiên về những tòa nhà “hậu hiện đại” (phản hiện đại) với những đường viền nổi bật và trang trí đậm nét mang hơi hướng của những phong cách kiến trúc lịch sử.

Mặc dù rộng lớn và có nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng nhưng các kiến trúc dưới đây đã phần nào đóng góp vào công cuộc đổi mới nước Mỹ.

Virginia State Capitol

Virginia State Capitol là công trình kiến trúc tiêu biểu của nước Mỹ do kiến trúc sư Thomas Jefferson thiết kế.

Thomas Jefferson không chỉ là kiến trúc sư mà còn là một trong những người có công lớn khai sinh ra Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Ông đóng góp soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập 1776. Trong chuyến đi công tác ở Pháp. Ông bị thu hút bởi trường phái kiến trúc lấy cảm hứng từ đền đài Hy Lạp – La Mã, tiêu biểu là Maison Carrée. Khi trở về, Thomas Jefferson làm việc cùng cộng sự Charles-Louis Clerisseau để tạo nên bản vẽ Toà nhà Bang Virginia (Virginia State Capitol) dựa theo hình ảnh của Maison Carrée.

Đây chính là công trình mở đầu cho phong cách Tân Cổ điển (neoclassical design), để lại nhiều ảnh hưởng sâu rộng đến hàng loạt công trình quan trọng khác, đặc biệt là Toà nhà Quốc Hội Mỹ.

Trinity Church, Nhà thờ thiên chúa ba ngôi

Nhà thờ này đóng vai trò quan trọng trong công cuộc du nhập trường phái kiến trúc Romanesque Trung đại đến Hoa Kỳ. Người có công lao này là kiến trúc sư Henry Hobson Richardson.

Được biết Nhà thờ thiên chúa ba ngôi được xây dựng năm 1877 trong bối cảnh sau nội chiến, nước Mỹ như một bức tranh dang dở của những nhà thờ theo phong cách Georgian từ thực dân Anh. Vì lẽ đó, nó trở thành công trình đầu tiên mang hơi thở mới, thổi làn gió mới vào bức tranh toàn cảnh của nền kiến trúc nhà thờ của Mỹ.

Wainwright Building

Được xây dựng năm 1891 bởi kiến trúc sư Louis H. Sullivan, Wainwright Building được ví như toà nhà chọc trời đầu tiên. Kiến trúc sư Louis Sullivan sử dụng khung thép nâng đỡ 10 tầng của công trình, mở ra phương pháp hoàn toàn mới khi xây dựng kiến trúc cao tầng. Bên ngoài Wainwright Building được trang hoàng theo chiều ngang bằng những hoạ tiết La Mã kinh điển.

Nói về công trình của mình, kiến trúc sư Louis Sullivan tự hào cho rằng: Chính độ cao là điểm hấp dẫn nhất của các toà nhà chọc trời. Từ nền móng cho đến đỉnh tháp, từng thiết kế phải đồng điệu, hài hoà, thể hiện niềm tự hào kiêu hãnh về chiều cao mà công trình đạt được.

Robie House

Robie House là công trình xây dựng của kiến trúc sư nổi tiếng Frank Lloyd Wright. Người đã mang làn gió mới cho các công trình ở Mỹ thời điểm đó, giúp chúng trở nên tự do và linh hoạt hơn. Tên đầy đủ của công trình là Frederick C. Robie House, nổi bật với mái nhà nằm ngang mới lạ, hàng loạt cửa sổ liền kề và khu vực sinh hoạt chung ở trung tâm, không bị chia tách. Hiện công trình nằm tại thành phố của gió Chicago, vì thế các du khách mua ve may bay di Chicago có cơ hội khám phá công trình độc đáo này.

Highland Park Ford Plant

Vào năm 1908, Henry Ford ra mắt xe ôtô Model T automobile và lập tức trở thành cơn sốt trên toàn nước Mỹ. Vì thế, Henry Ford muốn xây dựng nhà máy sản xuất xe hơi kiểu mới. Ông thuê kiến trúc sư Albert Kahn và đặt yêu cầu mở rộng phân xưởng gấp ba lần hiện tại.

Không phụ lòng mong đợi của hãng xe danh tiếng, kiến trúc sư Albert Kahn sáng tạo ra khung thép cửa sổ công nghiệp, gia tăng đáng kể ánh sáng và không khí cho nhà máy. Sau này, vào năm 1920, Albert Kahn tiếp tục hỗ trợ Henry Ford xây dựng thêm một dây chuyền sản xuất ở River Rouge. Nói cách khác, công trình này mở ra một chương mới cho kiến trúc nhà máy công nghiệp.